dinsdag, december 05, 2006

Sinterklaas?-avond

Het gebruikelijke verhaal is dat we vanavond de avond van Sinterklaas vieren. Niet, zoals sommigen denken, de vooravond van zijn verjaardag maar de vooravond van zijn sterfdag: van heiligen wordt de sterfdag herdacht: de dag van hun wedergeboorte.

Sinterklaas was de bisschop van het Byzantijse Myra,waar hij ook overleed. In 1071 werd het gehele gebied door de Turken veroverd wat voor Italianen uit Bari reden was in 1078 met drie schepen uit te varen en het stoffelijk overschot van de heilige naar Italië over te brengen. Hij is dus nooit in Spanje geweest.

Het verhaal dat zijn Zwarte Pieten de Moorse bedienden zijn die Spaanse edelen in die tijd hadden staat dus wat op losse schroeven. Iets waarschijnlijker lijkt het verhaal dat Sint toen hij in Myra woonde op de slavenmarkt een Ethipisch jongetje vrijkocht met de naam Piter (van Petrus) en dat de huidige Pieten daarvan afgeleid zijn. Gezien de overbrenging naar Italië klinkt ook het verhaal dat Piet een Italiaanse schoorsteenvegersknecht is en daardoor zwart als roet enigszins aanneemlijk. Vooral als je bedenkt dat de roe een schoorsteenvegersinstrument is en dat de kleding van Piet veel lijkt op de Italiaanse schoorsteenvegerskostuums (mag dat gedoe over racistische achtergronden, dat Sint dit jaar er toe bracht door een regenboog te varen, nu van tafel?) en dat Piet net als een schoorsteenveger op de daken klimt. En dan zijn er nog legenden waarin Piet de dood of de Duivel symboliseert.

Veel van de symbolen die rond Sinterklaas gebruikelijk zijn zijn echter veel ouder en afkomstig van de Germaanse god Wodan. Die reed op zijn achtbenige witte paard Sleipnir door de hemel met zijn knechtje Eckhard en zijn assistent Oel en werd bijgestaan door twee zwarte raven die aan schoorstenen luisterden om hem te informeren over het gedrag van de mensen op aarde. Tot zijn uitrusting behoorden zijn wapens Donder en Bliksem en een speer met een slang in de top.

Aan Wodan werden offers gebracht: de waarschijnlijke reden voor de wortels en het stro voor het paard terwijl ook de marsepeinen varkens en dergelijke te herleiden zijn tot deze offers. Ook de speculaas en taaitaaipoppen lijken van de tradities rond deze god afkomstig: tijdens het Germaanse zonnewendefeest vroegen jonge meisjes aan Wodan een afbeelding van hun nog onbekende toekomstige geliefde; tegenwoordig zijn dat de speculaaspoppen ("vrijers"). De offers aan Wodan werden gebracht op speciale offerplaatsen: "vuurplaatsen": de reden voor het gebruik de schoen bij de schoorsteen te zetten?

Als de Sint het vanavond dus moeilijk krijgt zich op het dak te handhaven in de stormwind mag je er van uit gaan dat het de wraak is van Wodan voor het inpikken van zíjn feestje.

Geen opmerkingen: